Wellicht herkenbaar: het IT-team van zorginstelling De Zonnehoed is behulpzaam en altijd bereikbaar. Omdat iedereen in de organisatie hen weet te vinden, zijn ze continu in de weer. Tijd voor proactief beheer hebben ze niet en dus ontstaan er steeds nieuwe incidenten die direct opgelost moeten worden.
Allerlei krachten oefenen invloed uit op zulk gedrag in organisaties: hoe macht en invloed verdeeld is, hoe geld stroomt, leiderschapsstijlen en beloningssystemen. Onder druk van zulke krachten ontstaan gedragspatronen die steeds dieper inslijten totdat ze onderdeel zijn geworden van de organisatiecultuur: ‘zo werken wij hier nou eenmaal.’
Soms zijn de bijeffecten van een gedragspatroon schadelijker dan de problemen die ermee worden opgelost. Deze antipatronen bieden slechts tijdelijk soelaas waarna het probleem verergerd terugkeert, of ze verplaatsen de pijn naar een ander deel van de organisatie zonder de werkelijke oorzaak weg te nemen.
Het brandjes blussen in De Zonnehoed houdt zichzelf onder meer in stand omdat het verslavend werkt: onder hoogspanning problemen oplossen geeft een kick. Als er weer eens een ramp is afgewend, krijgt de held in kwestie high fives van zijn collega’s en een schouderklopje van de baas. Het blussen zelf wordt als waardevoller ervaren dan het onzichtbare preventiewerk dat nieuwe branden voorkomt.
Zulke patronen bepalen mede wat een organisatie aan architectuur nodig heeft en aankan. Voor architecten is het dus belangrijk om ze te herkennen en erop in te spelen. De Zonnehoed heeft voorlopig geen behoefte aan een lange termijnvisie op het beheerlandschap. Eerst moet er worden afgekickt van de pyromanie. Pas dan kan preventie belangrijk worden gevonden en op termijn een nieuw gedragspatroon vormen.