ICT-architecten zijn gericht op de toekomst en streven naar een mooi, geordend en flexibel landschap. Ontwerpers en ontwikkelaars vinden vooral het ontwikkelen van nieuwe systemen leuk, met nieuwe technologie en hulpmiddelen. En beslissers lijken technologie bijna per definitie oninteressant te vinden.
Deze ingrediënten vormen een potentieel gevaarlijke mix. Veel architecturen stralen minachting uit voor de bestaande informatievoorziening. Bestaande, werkende applicaties worden bestempeld als ‘legacy’ waar zo snel mogelijk afscheid van genomen moet worden.
Natuurlijk is er vaak van alles aan te merken op bestaande systemen. Maar ze werken wel: juist deze systemen houden de organisatie draaiende, al zijn er vaak jaren van pijnlijke ervaringen voor nodig geweest om ze zover te krijgen.
Met een nieuwe architectuur die, misschien, hopelijk, tegemoetkomt aan de huidige knelpunten, ben je er nog lang niet. Ook binnen die nieuwe architectuur zijn applicaties nodig van dezelfde omvang en complexiteit als de oude applicaties. En die zijn, ook met moderne middelen, niet zonder slag of stoot te realiseren. Het opnieuw specificeren en programmeren van de in de huidige systemen vervatte kennis leidt vaak tot grote, risicovolle projecten. Veel van de grote mislukkingen in de overheids-ICT vallen in deze categorie.
Een onwelkom bijeffect van ‘alles moet anders’-architecturen is dat ze zelf vervullend zijn. Omdat er iets nieuws wordt gemaakt, wordt onderhoud en doorontwikkeling van bestaande systemen stilgelegd. Die vertonen daarom steeds meer kenmerken van de legacysystemen waarvoor ze worden uitgemaakt en worden daarmee onterecht een extra motivatie om het eens helemaal opnieuw te gaan doen. Als de vernieuwing is mislukt, moeten de verwaarloosde systemen alsnog worden afgestoft.
Een realistische architectuur start bij wat er is en lost stelselmatig knelpunten op: meer evolutie dan revolutie. Een droombeeld kan helpen richting te geven aan alle individuele verbeterstappen, maar werkende systemen moeten daarbij worden gekoesterd.